Te weinig controle op politiemensen die databanken misbruiken

Ruim acht op de tien politiemensen hebben toegang tot de grote politiedatabank, de Algemene Nationale Gegevensbank (ANG). Daarin staan alle mogelijke personen, organisaties, voertuigen, plaatsen, voorwerpen en nummers die de politie kan linken aan strafbare feiten of gerechtelijke onderzoeken. Politiemensen mogen ook grasduinen in andere gevoelige databanken, zoals het Rijksregister, het wapenregister, de databank van alle gevangenissen en de databank met voertuigen van de Dienst voor Inschrijving van Voertuigen (DIV).

Al in 2005 kreeg het Comité P signalen over normvervaging bij de politie. In 2009 waarschuwde het dat bij de politie vertrouwelijke gegevens werden opgezocht voor privédoeleinden. Nu heeft het Comité P een rapport over dat probleem achter gesloten deuren voorgesteld aan het parlement. De Tijd kon het inkijken.

Het Comité P stelt in zijn rapport vast dat het parket bijna geen enkel misbruik vervolgt. In 2013 leidde maar één van de 88 aantijgingen voor ‘onrechtmatige toegang’ tot een dagvaarding voor de strafrechter. In 14 gevallen is de zaak afgesloten met een schikking. De meeste dossiers zijn geseponeerd. Tussen 2012 en 2015 zijn er wel 210 tuchtstraffen opgelegd aan politiemensen die onterecht opzoekingen hadden gedaan. Die waren vooral gaan snuisteren in het Rijksregister en in mindere mate in de grote politiedatabank. Voor zover bekend speelden ze die info vaak door aan mensen buiten de politie. In vier op de tien gevallen was er sprake van meerdere onrechtmatige raadplegingen van de databanken.

Ondanks die 210 tuchtstraffen worden bitter weinig politiemensen betrapt. In 2015 zijn er ‘maar’ 40 straffen opgelegd door de Tuchtraad, terwijl er op dat moment meer dan 49.200 mensen voor de politie werkten. Het Comité P vreest dat we maar het topje van de ijsberg zien. ‘Er is waarschijnlijk een ‘dark number’ gezien de moeilijkheid om disfuncties op te sporen’, luidt het. Zo is ontdekt dat politiemensen vragen aan collega’s om zo’n verboden opzoeking voor hen te doen, zodat er geen duidelijk spoor is. Ook de koepel boven de lokale politiezones, de Vaste Commissie van de Lokale Politie, ‘maakt zich ernstige zorgen over dat dark number’.

Het Comité P vraagt daarom dat alle politiemensen duidelijk geïdentificeerd worden als ze een databank raadplegen. Ze zouden ook telkens een reden moeten opgeven voor elke opzoeking. Het wil ook dat elke lokale- en federale politiedienst verplicht wordt controles uit te voeren bij zijn mensen. Het vraagt alle politiechefs misbruiken aan te geven bij het gerecht. Ook de tuchtstraffen moeten ontradend werken, bijvoorbeeld door iemands machtiging om rechtsreeks toegang te hebben tot een databank een tijdlang in te trekken.

— bron: De Tijd