Dit is een afgesloten dossier.
Het wordt niet langer aangevuld en kan
hier of daar verouderde informatie bevatten.

GAS staat voor Gemeentelijke Administratieve Sancties, een wet die sedert 13 mei 1999 in voege is en gemeenten toelaat om zelf sanctionerend op te treden tegen wat ze omschrijven als openbare overlast. Uit de praktijk blijkt dat de wet zelf ook voor nogal wat overlast zorgt. We vatten de voornaamste punten van kritiek hieronder bondig samen.

 
VVSG pagina over GAS-boetes,
met onder meer de wetgeving.

De voornaamste bezwaren

  • de GAS-boetes zijn in strijd met de scheiding der machten; verbalisering, sanctionering en beroep aantekenen gebeurt bij dezelfde lokale overheid
  • de GAS-regelgeving verschilt van gemeente tot gemeente; een regel die de overheid wil invoeren, moet voor iedereen gelijk zijn
  • er is geeft geen definitie voor “overlast” en dat leidt tot willekeur; er zijn grote verschillen tussen de interpretaties die de gemeentes geven
  • de gemeentes kunnen onder het mom van “overlast” makkelijk anti-sociale en repressieve maatregelen doorvoeren
  • de cijfers tonen dat vooral armen worden beboet; het beleid gaat mensen in armoede nog meer bestraffen en daardoor hun gezinssituatie nog moeilijker maken
  • de GAS-boetes druisen in tegen kinderrechten en kinderbescherming
  • via het GAS-beleid worden steeds meer mensen, bewegingen en legitieme acties geproblematiseerd en gecriminaliseerd

GAS-boetes voor verkeersovertredingen

Steden en gemeenten zullen vanaf 1 februari 2021 GAS-boetes mogen uitschrijven voor lichte snelheidsovertredingen op plaatsen waar maar 30 of 50 kilometer per uur gereden mag worden. Er gelden wel een...

GAS-reglement in Denderleeuw en Haaltert verlaagt leeftijd naar 14 jaar

De gemeente Denderleeuw heeft een nieuw GAS-reglement goedgekeurd waarmee voortaan ook het oneigenlijk gebruik van middelen als lachgas en het verstoren van de openbare orde kan worden bestraft. Verder werden de...

GAS-boete voor wie in zee gaat zwemmen

Ondanks de voorspelde tropische temperaturen blijft zwemmen in zee verboden. Wie voor 27 juni in zee zwemt, kan daarvoor een GAS-boete krijgen. Dat komt omdat er pas vanaf dat weekend redders...

Uitgelicht

Onder het motto Kiezen voor GAS is kiezen tegen de samenleving verzamelde de Vlaamse Jeugdraad maar liefst 213 (!) organisaties uit het middenveld uit de drie gemeenschappen. Zij vroegen met aandrang aan de volksvertegenwoordigers om het wetsvoorstel rond de Gemeentelijke Administratieve Sancties (GAS) in de Kamer niet goed te keuren.

Oud-vrederechter Jan Nolf is een van de meest eloquente critici van de GAS-boetes. Hij verzamelde op deze pagina zijn opinies tegen GAS, inclusief zijn advies aan de Kamercommissie Binnenlandse Zaken, een FAQ, formulieren, YouTubes en getuigenissen van andere opiniemakers.

Onder de titel GAS? NEE BEDANKT! voert de Liga voor Mensenrechten campagne tegen Gemeentelijke Administratieve Sancties. Ondertiteld met “Voor een open en spontane samenleving”. Op de pagina kan je ook het GAS-icoon (zie hiernaast) downloaden.

GAS-boetes: Is opkomen tegen onrecht overlast? 30 sociaal-culturele bewegingen schrijven een open brief uit bezorgdheid over de GAS-boetes. De boetes dreigen fundamentele democratische rechten te ondermijnen. (09/10/2012)

Volle GAS vooruit in de voorbeeldige stad? – Standpunt van een hele reeks academici en mensen actief in het middelveld over de GAS-boetes. Ze stellen zich onder meer vragen bij het gebrek aan democratisch debat over overlast en over de ongelijke toepassing naargelang klasse en etnische afkomst. (22/05/2012)

Plateforme SAC/GAS Collecti(e)f. De beweging Poverty Is Not A Crime schreef een platformtekst (frans/nederlands) waarin ze haar voornaamste bekommernissen rond het huidige GAS-systeem duidelijk maakt en pleit voor een progressief en preventief alternatief.

“We willen een progressief en preventief alternatief op het huidige GAS-systeem. Een veiligheidsbeleid dat zich integraal wil noemen, moet inzetten op de preventie van openbare overlast. We ontkennen niet dat er overlastproblemen zijn in onze maatschappij. De vraag is echter hoe deze aangepakt worden. Gebruiken we repressie of gaan we voor een sociale preventie?  Wij kijken alvast eerder naar die laatste optie. Er moet gekeken worden naar de oorzaken van “storend gedrag” en “overlast”. Die zijn in belangrijke mate te situeren in de toenemende sociale ongelijkheid. Laat ons inzetten op de bestrijding van armoede en de aanwezigheid van jongeren in de openbare ruimte gedogen en in dialoog treden vooraleer er gesanctioneerd wordt.”

Radio 1-programma Hautekiet besteedde een deel van de uitzending van 4 oktober aan de GAS-boetes. Professor criminologie Elke Devroe en Nathalie Van Ceulebroeck van VVJ en De Hangman gingen in debat over de vraag of de verhoging van de GAS-boetes terecht is. En, interessanter, of het algemeen beschouwd wel een goed systeem is. Herbeluister hier de uitzending. (04/10/2012)

Een paar dieptepunten

Wikipedia over Franz Kafka: “Zijn werk lijkt zich te kenmerken door een nachtmerrieachtige, onheilspellende sfeer waarin de bureaucratie en de onpersoonlijke maatschappij steeds meer greep krijgen op het individu”. Het is verleidelijk om te denken dat die woorden vandaag op het lijf van de GAS-boetes geschreven zijn. Het concept van de GAS-boetes is op zichzelf al niet bepaald een hoogvlieger, maar soms kan het nog lager. We pikken er hieronder een paar van de meest schrijnende GAS-boetes uit. Typerend voor de manier waarop bureaucratie en een onpersoonlijke maatschappij het indvidu klein proberen te krijgen. Kafka, here we come …

De vuilkar komt ’s morgens heel vroeg. Om zeker te zijn zet je dus het oud papier de avond voordien op de stoep. In Oostende kreeg een dame – 88 jaar oud – hier een boete voor van 60 euro, ondanks een emotionele brief van de neef aan de burgemeester en schepenen van de stad.
28/10/2016 – ’s Avonds vuil buiten zetten en een boete krijgen

In de Rupelstreek worden er voortaan GAS-boetes uitgeschreven voor ijsventers die na 20 uur nog muziek laten horen. De boete kan oplopen tot 350 euro. Aanleiding voor de avondklok? “We krijgen soms klachten van ouders wiens kinderen om 20 uur in bed liggen. Als de kinderen dan de ijskar horen passeren, springen ze het bed uit en willen ze koste wat kost nog een ijsje. Ook sommige oudere bewoners vinden het geluid van de ijskar storend. Daarom proberen we dat aan banden te leggen.”
4/3/2015 – Avondklok voor ijsventers

In Oostende krijgt een man een GAS-boete voor het opruimen van zwerfvuil. De grootste hobby van de man is zwerfvuil verzamelen en in de vuilnisbak gooien. Maar op 19 oktober kreeg hij een GAS-boete van 62 euro nadat hij een zakje met zwerfvuil in de vuilnisbak had gegooid.
21/12/2013 – Man krijgt GAS-boete voor opruimen zwerfvuil

In Antwerpen krijgt een verstandelijk gehandicapte man een GAS-boete van 50 euro omdat hij op straat ­enkele liedjes op zijn dwarsfluit had gespeeld. Nadat het verhaal uitvoerig in de media kwam, krabbelt de stad terug en wordt de boete geseponeerd.
18/12/2013 – Minderbegaafde man speelt dwarsfluit op straat: 50 euro GAS-boete

Bruno De Wever, Antwerpenaar en broer van burgemeester Bart, geeft toe dat hij al twee GAS-boetes gekregen heeft. “Eén keer omdat ik een sticker niet op tijd op mijn vuilbak had gekleefd, en één keer voor mijn zoon, die zijn eerste kotfeestje een beetje te luidruchtig gevierd had: 80 euro.”

In Antwerpen krijgt kunstenhuis voor kinderen en jongeren Villanella een GAS-boete voor een flyeractie die het eerder dit jaar hield als protest tegen de absurditeit en willekeur van… GAS-boetes.
13/12/2013 – GAS-boete voor protest tegen GAS-boetes

In Verviers riskeren vijf mensen een GAS-boete omdat ze op de website van krantengroep Sudpresse commentaar hadden achtergelaten over twee ongevallen waarbij politievoertuigen waren betrokken. Volgens de sanctionerende ambtenaar is “een sociaal netwerk een openbare ruimte die is onderworpen aan het politiereglement”. Faut le faire, gemeentelijke sancties uitdelen op het wereldwijde web.
3/12/2013 – GAS-boetes voor commentaar op politie via krantenwebsite
6/12/2013 – Waarom niet de persvrijheid toepassen op heel het net?

In Gent krijgen vier prostituees een GAS-boete voor het “niet naleven van de kledingvoorschriften” in de prostitutiebuurt. Humor? Don’t think so.
30/11/2013 – Grootschalige politieactie in Gentse prostitutiebuurt

In Grimbergen krijgt een hondenbezitter een GAS-boete in de bus, omdat tijdens haar afwezigheid de hond uit de tuin ontsnapt en voor de deur gaat zitten wachten tot het baasje terugkeert. De hond zou ook geblaft en gegromd hebben naar politieagenten. Geen abnormale reactie, toch?
5/11/2013 – GAS-boete voor eigenaar ontsnapte hond

In Mechelen riskeert een 46-jarige vrouw een GAS-boete omdat ze een doktersattest in een openbare vuilnisbak heeft gegooid. De politie liet haar uitschijnen dat het weggooien van een papiertje, waarop een naam staat, in openbare vuilnisbak niet mag.
23/10/2013 – Vrouw riskeert GAS-boete voor papiertje in vuilnisbak

In Herentals riskeert een vrouw een GAS-boete van 250 euro omdat ze vier bankuittreksels in de vuilnisbank gooide toen ze een bankfiliaal verliet. De GAS-ambtenaar van dienst ging in haar privé-gegevens snuffelen en concludeerde dat de vrouw een sluikstorter was.
10/10/2013 – Kafka woont in Herentals

In Antwerpen krijgt actrice Hilde Van Mieghem twee GAS-boetes in een paar uur tijd. De tweede kreeg ze omdat ze haar hond pas op de stoep zijn leiband aandeed én omdat de hond naar een auto blafte.
04/10/2013 – Twee GAS-boetes in 8 uur tijd voor kwade Hilde Van Mieghem

In Schaarbeek heeft een vrouw een GAS-boete in de bus gekregen omdat ze een struikje voor haar deur plantte. De vrouw zette de plant er tien jaar geleden om wat groen in de straat te brengen. Verwijdert ze het ‘stuk onkruid’ niet, dan riskeert ze een GAS-boete tot 250 euro. (augustus 2013)

In Antwerpen krijgen 224 gezinnen een GAS-boete nadat ze hun huisvuil op 15 augustus, dus op een feestdag, hebben buitengezet. Eerder waren op 1 mei ook al om dezelfde reden massaal GAS-boetes uitgeschreven. (augustus 2013)

In de Brusselse Nieuwstraat kreeg een vrouw een GAS-boete omdat ze een kersenpit op de grond gooide. De boete werd uitgedeeld tijdens een grootschalige controle van aspirant-agenten tegen overlast in de hoofdstad. De kersenpit zal de vrouw wellicht 50 euro boete kosten. (juli 2013)

In Antwerpen gooien jongeren met sneeuwballen naar voorbijrijdende auto’s en raken daarbij de wagen van een politieagent. Die ziet in het amusement van de jongeren ‘een gevaar voor het verkeer’ en schrijft onmiddellijk een GAS-boete uit.
Ook in Lokeren en Kortenberg deelt de politie boetes uit aan jongeren die met sneeuwballen gooien. (januari 2013)

In Mechelen wordt een scholier opgepakt en drie uur vastgehouden op het politiecommissariaat. Daarbovenop riskeerr hij een GAS-boete van 100 euro. Reden: de 18-jarige at een broodje op de trappen van een kerk.
21/10/2012 – Broodje eten op trappen kerk: 3 uur in politiekantoor

In Antwerpen krijgt een automobilist een GAS-boete van 50 euro voor het claxonneren naar zijn eigen vrouw. In het proces-verbaal staat de volgende beschrijving: “Hij gebruikt de geluidsinstallatie van de auto en wuift naar een vrouw.” (juni 2012)

Om tussendoor even het cynisme te illustreren van de GAS-boetes en de ambtenaren die eraan meewerken:

Het voormalige diensthoofd GAS van de stad Antwerpen richt een gespecialiseerd bedrijf om mensen te helpen GAS-boetes aan te klagen., Strybosch Consultancy.
28/02/2013 – Een GAS-boete aanklagen? Bel naar het ex-diensthoofd GAS

Nog wranger wordt het als de absurde boetes gebruikt worden om kritische organisaties de mond te snoeren. Hier worden de GAS-boetes gehanteerd tegen de vrijheid van meningsuiting. Een paar voorbeelden:

In Antwerpen krijgen 80 actievoerders voor voedselveiligheid en tégen Monsanto een GAS-boete omdat de betoging niet was aangevraagd.
26/05/2013 – GAS-boete voor 80 Monsanto-betogers in Antwerpen
Update: Na een tussenkomst van Peter Mertens (PVDA+) in de Antwerpse gemeenteraad worden de GAS-boetes geseponeerd.
09/10/2013 – Alle 80 GAS-boetes Monsanto-betoging geseponeerd, PVDA+ reageert tevreden

In Brussel willen activisten de rechteloze toestand van de sans-papiers aankaarten, door een spandoek aan het balkon te hangen van het hoofdkwartier van de Parti Socialiste. De actie verloopt vreedzaam. Toch krijgen de activisten later een GAS-boete in hun brievenbus.

In Antwerpen krijgt een dokter van Geneeskunde voor het Volk een GAS-boete omdat ze een griepprikactie houdt bij een groep ouderen.

In Gent worden muzikanten van de Sambaband opgepakt omdat in hun buurt enkele ruiten gesneuveld zijn. Ze hebben er niets mee te maken, worden niet vervolgd, maar krijgen wel een GAS-boete.

In Antwerpen krijgt het Daklozen Actie Comité een GAS-boete voor een vreedzame, maar onaangekondigde betoging.

Lees ook Top 100 van de absurdste GAS-boetes: een klucht zonder weerga, een opiniebijdrage van Eddy Eerdekens & Jan Nolf op Knack.be (21/12/2013)

foto Pauline Poelmans

Tot slot, nog meer GAS in het nieuws ...

  • 15/04/2013 – Officieel advies van het Kinderrechtencommissariaat over de Gemeentelijke Administratieve Sancties voor minderjarigen?
  • 15/04/2013 – Officieel standpunt (pdf) van de Genzinsbond
  • 08/04/2013 – Officieel standpunt (pdf) van het Steunpunt Algemeen Welzijnswerk – Straathoekwerk Vlaanderen
  • 03/04/2013 –Officieel advies (pdf) van de Vlaamse Jeugdraad naar aanleiding van het wetsontwerp betreffende de Gemeentelijke Administratieve Sancties van minister Milquet

Recente artikels