PNR – uw passagiersgegevens

PNR is de afkorting voor Passenger Name Records oftewel passagiersgegevens. Het gaat om het massaal verzamelen, systematisch doorlichten en delen en jarenlang bewaren van (soms gevoelige) passagiersgegevens. Volgens de Europese richtlijn gebeurt dit enkel bij vliegtuigpassagiers, maar in België gebeurt dit ook voor internationaal trein- en busverkeer. De PNR-wet komt neer op massa-surveillance van onschuldige burgers, waarbij iedereen als een potentiële crimineel en terrorist wordt behandeld. Dergelijke maatregel is overduidelijk niet-proportioneel, terwijl ook nergens de noodzaak ervan wordt aangetoond. Het is niet meer of minder dan de zoveelste aanslag op onze privacy.

Artikels

Databank vliegtuigpassagiers is miskleun: meer dan helft van hits is onbruikbaar

Het Controleorgaan op de politionele informatie (COC) voerde een onderzoek naar de doeltreffendheid en proportionaliteit van de passagiersgegevensbank, die sinds 2018 gebruikt wordt door de veiligheidsdiensten. Daaruit blijkt dat het systeem...

Europees Hof van Justitie fluit Belgische PNR-wet terug

De Belgische regelgeving inzake de passagiersgegevens doorstaat de toets van het Europees Hof van Justitie niet. Het Hof zegt in een arrest dat de verwerking van die gegevens moet worden beperkt...

PNR-maatregelen zijn bedreiging voor internationaal treinverkeer

De Europese spoorkoepel CER waarschuwde vorige week dat internationale treinreizen door België 20 tot 30 minuten langer dreigen te duren als ons land de geplande maatregelen rond het Passenger Name Record...

Elke vliegtuigpassagier wordt een verdachte

Onder de PNR-richtlijn worden de gegevens van alle Europese vliegtuigpassagiers vijf jaar lang in centrale overheidsdatabanken bewaard voor opsporing en vervolging van zware misdrijven, terrorismebestrijding, inlichtingenwerk, etc. Talloze reisgegevens (waaronder naam- en adresgegevens, telefoonnummers, bestemmingen, creditcardgegevens en zelfs maaltijdgegevens) van vele miljoenen mensen blijven daardoor jarenlang beschikbaar voor politie, justitie en inlichtingendiensten ten behoeve van datamining en profiling.

In 99,99 procent van de gevallen betreft dit echter volstrekt onschuldige burgers, waaronder vooral vakantiegangers en zakenreizigers. Dit vormt een flagrante schending van hun recht op privacy en vrijheid van beweging. Om deze reden was er voor en na de invoering van de richtlijn in verschillende Europese landen veel weerstand tegen dit plan.

no pnrNa de aanslagen in Parijs en Brussel smolten echter veel politieke bezwaren als sneeuw voor de zon weg. Dit terwijl de juridisch vereiste ‘maatschappelijke noodzaak’ en proportionaliteit van massale PNR-opslag nog steeds niet zijn aangetoond. De huidige PNR-richtlijn is daarmee bij voorbaat onrechtmatig. Nochtans had de EU ook kunnen kiezen voor een privacyvriendelijker PNR-systeem, waarbij alleen verdachte personen worden geregistreerd en gemonitord en het gros van de reizigers met rust zou worden gelaten.

Chronologie

  • 14 april 2016 – Het Europees Parlement keurt na jaren debat de PNR-richtlijn goed. Door deze Richtlijn 2016/681 worden luchtvaartmaatschappijen verplicht hun passagiersgegevens bij te houden en beschikbaar te maken aan overheden.
  • 22 december 2016 – De Belgische Kamer van volksvertegenwoordigers keurt een wetsontwerp goed dat de Europese richtlijn omzet in een Belgisch wetgevend kader. België gaat daarbij nog een stuk verder dan wat Europa oplegt en wil ook gegevens van passagiers bij internationaal trein- en busvervoer bijhouden.

Klachten

  • België – In 2017 tekent de Ligue des droits humains beroep aan bij het Grondwettelijk Hof tegen deze wet. Het Hof legde in oktober 2019  10 prejudiciële vragen voor aan het Hof van Justitie van de EU. In een arrest van 21 juni 2022 zegt het Hof van Justitie dat de verwerking van gegevens moet worden beperkt tot wat absoluut noodzakelijk is voor de bestrijding van terrorisme.
  • Duitsland – In 2019 dient Gesellschaft für Freiheitsrechte (GFF) bij de rechtbank in Keulen klacht in tegen de richtlijn. Op 20 januari 2020 legt de rechtbank de vraag voor aan het Hof van Justitie van de EU of de Europese richtlijn inzake persoonsgegevens van passagiers (PNR) in strijd is met de grondrechten.
  • Oostenrijkepicenter.works legt in 2019 eenzelfde klacht neer bij de Oostenrijkse databeschermingsautoriteit. De klacht wordt onontvankelijk verklaard.

Document Pool

  • EU-Richtlijn 2016/681 van 27 april 2016 over het gebruik van persoonsgegevens van passagiers (PNR-gegevens) – english version
  • EU passenger name record (Legislative schedule voor European PNR)
  • Wet van 25 december 2016 betreffende de verwerking van passagiersgegevens, Belgisch Staatsblad 25 januari 2017. (“PNR-wet”€™). “ Wetsontwerp (Parlementair Document 54K2069) met o.m. het wetsontwerp (pdf) en de bespreking (pdf) in de tijdelijke Commissie Terrorismebestrijding
  • Koninklijk besluit van 18 juli 2017 ter uitvoering van de wet van 25 december 2016 betreffende de verwerking van de passagiersgegevens, houdende de verplichtingen opgelegd aan de luchtvaartmaatschappijen
  • Koninklijk besluit van 21 december 2017 ter uitvoering van de wet van 25 december 2016 betreffende de verwerking van passagiersgegevens, houdende diverse bepalingen betreffende de Passagiersinformatie-eenheid en de functionaris voor de gegevensbescherming, BS 29 december 2017.

EU PNR document pool van EDRi

Het PNR-Verdrag tussen Europa en Canada

In de zomer van 2017 deed het Europees Hof van Justitie een belangrijke uitspraak over het PNR-verdrag tussen de EU en Canada. Het Hof verklaarde dit verdrag ongeldig wegens strijd met het recht op privacy. Het Hof stelde hierbij onder meer dat “gegevens van een luchtreiziger na diens vertrek slechts mogen worden bewaard indien op grond van objectieve criteria kan worden aangenomen dat deze luchtreiziger een risico kan vormen in het kader van de strijd tegen terrorisme en ernstige grensoverschrijdende criminaliteit.” Door deze uitspraak staat sindsdien de Europese PNR-richtlijn juridisch op losse schroeven.

Quote

“Profiling poses a serious threat of a Kafkaesque world in which powerful agencies (like the DHS and the NSA – or in the near future European agencies? ) take decisions that significantly affect individuals , without those decision-makers being able or willing to explain the underlying reasoning for those decisions, and in which those subjects are denied any effective individual or collective remedies. That is how serious the issue of profiling is: it poses a fundamental threat to the most basic principles of the Rule of Law and the relationship between the powerful and the people in a democratic society.”

 – Douwe Korff en Marie Georges

Standpunt

PNR als anti-terreurmaatregel: ongevraagd, ongehoord, onwettig. Onder die titel zette de Liga voor Mensenrechten nog eens helder uiteen wat er mis is met het massaal bijhouden van passagiersgegevens.

PNR werd in 2010 ook genomineerd voor een Big Brother Award.

Video

Recente artikels