In “Model Nederland: gevaarlijke controlezucht van archieven en bibliotheken” maakt Tjebbe Van Tijen de stormachtige groei van registratiemogelijkheden in onze samenleving weer even heel concreet. Hij vertelt het verhaal van een gerenommeerd historicus die in de vrije uitoefening van zijn beroep geschaad wordt door de invoering van een persoonlijke gebruikerspas en het opslaan van gegevens met betrekking tot zijn onderzoekingen.
Zo’n nieuwe bezoekerskaart en dan het liefst een landelijke, wie weet ooit een Europese, lijkt echt voordelen te hebben. Maar ieder voordeel heeft zijn nadeel en het bestaan en groeien van databases waarin – op de dag precies – valt na te lezen welke onderzoeker welk(e) document(en) in welk archief heeft geraadpleegd, doet het gebruiksgemak omkeren in een diepgaand ongemakkelijk gevoel. Registratie in zulk detail van het handwerk van iedere onderzoeker in Nederland dient domweg niet te bestaan.
Van Tijen gebruikt het voorbeeld van zijn vriend de historicus om te tonen hoe we heel geleidelijk binnen twee decennia afgedaald zijn tot een niveau waarbij via het ‘ik-heb-niets-te-verbergen-syndroom’ een allesomvattende registratie van ons handelen over ons uitgespreid is.