De Europese Toezichthouder voor gegevensbescherming EDPS eist dat Europol een grote hoeveelheid persoonsgegevens vernietigt. Volgens de Britse krant The Guardian gaat het om een cache van minstens vier petabyte aan gegevens. De data zouden volgens de EDPS onrechtmatig zijn verkregen. Europol bezondigt zich daarmee aan massa-surveillance en zou hard op weg zijn om de Europese tegenhanger van de Amerikaanse NSA te worden.
Europol bewaart volgens de EDPS gevoelige data over een kwart miljoen huidige of voormalige verdachten van ernstige misdaden en terrorisme. Ook worden gegevens verzameld over personen met wie verdachten in contact zijn gekomen. Het gaat meer bepaald om data die de afgelopen zes jaar werden verzameld door nationale politieautoriteiten bij strafrechtelijke onderzoeken en tussen EU-lidstaten worden uitgewisseld over personen die verdacht worden van criminele activiteiten.
Volgens de richtlijnen mag Europol data verwerken van burgers die een duidelijk vastgestelde relatie met criminele activiteiten hebben. Maar indien er geen verband met criminele activiteiten kan worden aangetoond, mogen de gegevens niet worden bewaard. Gegevens die wel verband blijken te hebben met criminele activiteiten, mag Europol wel bijhouden.
Na afloop van een onderzoek dat in 2019 werd geopend, beschuldigde de EDPS Europol ervan de eigen regelgeving te hebben overtreden door bepaalde gegevens langer dan nodig te bewaren. De toezichthouder gaf Europol daarom eind 2020 een waarschuwing omdat het grote hoeveelheden data opsloeg zonder die te categoriseren, waardoor er geen onderscheid werd gemaakt tussen mensen die wel betrokken waren bij criminele activiteiten en mensen die dat niet waren. Volgens EDPS vormt dat “een risico voor de grondrechten van individuen”. Bovendien was er geen passende bewaartermijn vastgelegd voor het bijhouden van de data.
Dat laatste heeft de EDPS nu dus zelf gedaan. Europol moet de data, ouder dan zes maand, verwijderen van mensen die niet in verband zijn gebracht met criminele activiteiten. Het krijgt daarvoor twaalf maanden tijd.