De locatiegegevens van gsm-gebruikers worden ook in Denemarken volop gebruikt in gerechtelijke onderzoeken en rechtszaken. Nu blijkt dat het computersysteem dat door de politie wordt gebruikt, zeven jaar lang foutieve gegevens heeft gegenereerd. Daardoor zijn mogelijk onschuldige burgers ten onrechte veroordeeld en omgekeerd criminelen vrijuit kunnen gaan.
Sla massaal en zonder aanleiding de locaties van alle gebruikers van mobiele telefoons op. Zorg dat je weet wie met wie belt en wanneer. Doe iets vergelijkbaar met de surfgegevens van alle burgers. Plak er een label van terreur- en misdaadbestrijding op en voila, dat is bondig samengevat de dataretentiewet. Zoals die onder meer al een paar jaar in België wordt toegepast en in verschillende andere Europese landen. Daaronder ook Denemarken dat telecomaanbieders verplicht om de gegevens van alle gsm-gebruikers op te slaan en ter beschikking te stellen van politie en gerecht.
Ondanks verschillende arresten van het Europees Hof van Justitie, waarin onder andere de Europese richtlijn inzake de massale opslag van telecom-gegevens ongrondwettelijk is verklaard, blijven landen als Denemarken volharden in de boosheid.
Voor een heleboel onderzoeken heeft de Deense politie blindelings vertrouwd op die mobiele data en daar blijkt nu een gigantisch probleem te zitten. Onjuiste gegevens zouden tot een heleboel foute beoordelingen hebben geleid, vrezen ze. Om precies te zijn, zou het gaan om niet minder dan 10.700 processen sinds 2012 waarbij de telecom-gegevens werden opgevraagd. Het betreft processen waarbij een strafmaat van minstens zes jaar werd verwacht. Dat is immers een voorwaarde voor het vrijgeven van de data.
Onjuiste gegevens in een derde van de gevallen?
De data die door de telecom-operatoren werden vrijgegeven, zouden door de computersystemen van de Deense politie “onjuist omgezet” zijn. Bovendien zouden sommige operatoren ook onvoldoende ruwe data hebben aangeleverd. Het gevolg is dat verschillende onschuldigen burgers ten onrechte zouden veroordeeld zijn of dat criminelen onterecht zouden zijn vrijgesproken. Hoe de omschakelingsproblemen er precies uitzagen is niet bekend. Mogelijk werden bepaalde locaties ten onrechte toegewezen aan bepaalde telefoonnummers, waardoor een verdachte wordt vrijgesproken omdat hij blijkbaar niet op de plaats van het misdrijf is geweest.
Het Deense dagblad Berlingske meldt dat in ongeveer een derde van de gevallen onjuiste gegevens aanwezig hadden kunnen zijn. Al in november 2018 werden fouten in een politieregio ontdekt, maar pas na een tweede melding in februari bleek dat er een algemeen probleem in het IT-systeem zit.
Volgens de politie is de fout in maart gecorrigeerd. Het Openbaar Ministerie heeft het probleem pas in juni bekendgemaakt, maar in de tussentijd werden de telecomgegevens nog steeds gebruikt in rechtszaken. De nieuwe Deense minister van Justitie, Nick Hækkerup, beschrijft het incident als een schandaal en heeft nu opdracht gegeven tot een onafhankelijk onderzoek. Hij roept ook politie en openbare aanklagers op om tegen september aangifte te doen van wat er tot nu toe is gebeurd.
De minister wil bovendien andere computersystemen die gebruikt worden voor het opslaan en bewerken van data laten controleren – zoals vingerafdrukken en DNA-gegevens. “Het gaat over vertrouwen in ons rechtssysteem’, zei hij in een persbericht van 4 juli. “Het is een zeer ernstige situatie.”
Een gedroomd doelwit
Overigens kan niet alleen het foutief bewaren en omzetten van gegevens tot problemen leiden. Ook het feit dat onbevoegden toegang kunnen krijgen tot de telecomgegevens die massaal worden bijgehouden, is een reëel probleem. Recent nog kwam een zaak aan het licht waarin onbekenden jarenlang de data van telecomaanbieders hebben kunnen bespioneren. Niet verwonderlijk, want de plekken waar massaal data verzameld en bewaard worden, zijn nu eenmaal een gedroomd doelwit. De dataretentierichtlijn en het massaal bewaren van de telecomgegevens van alle burgers heeft dat doelwit alleen maar aantrekkelijker gemaakt – en de risico’s daardoor alleen maar groter.
Bron: Netzpolitik