In Frankrijk heeft La Quadrature du Net een eerste overwinning geboekt in haar verzet tegen het toenemend gebruik van gezichtsherkenning. Samen met drie andere organisaties had La Quadrature klacht ingediend tegen een beslissing van het regiobestuur van het Région Sud om in twee middelbare scholen een “proefproject” op te starten waarbij de toegang tot de scholen gecontroleerd zou worden met camera’s voorzien van gezichtsherkenning. Een paar bruggen te ver, vond La Quadrature terecht, en daarin werden ze vorige week gevolgd door de rechtbank die het besluit nietig verklaard heeft. De vrees was dat het “experiment” (eentje in Nice en eentje in Marseille) wel eens permanent zou kunnen worden én veralgemeend worden naar andere scholen in de regio. Op die manier zouden de proefprojecten bovendien bijdragen aan de normalisering en de banalisering van een technologie die de surveillance van alle burgers mee mogelijk maakt.
De argumenten
Het Hof oordeelde dat enkel scholen de bevoegdheid hebben om dergelijke beslissingen te nemen en dat het regiobestuur dus haar boekje te buiten was gegaan. Interessant is vooral dat het Hof ook oordeelde dat de maatregel in strijd was met de GDPR. Volgens het regiobestuur was er geen probleem omdat de gezichtsherkenning zogezegd gebaseerd was op “toestemming” – een essentiële vereiste om te kunnen voldoen aan de GDPR. Maar volgens de rechtbank kan de toestemming van de leerlingen onmogelijk “vrijelijk” worden gegeven wegens de gezagsverhouding die hen bindt aan het bestuur van de school. Tenslotte oordeelde de rechtbank dat gezichtsherkenning een buitenproportionele maatregel is om de toegang tot de middelbare scholen te controleren. Alternatieve maatregelen kunnen even goed werken én vormen veel minder een bedreiging voor burger- en mensenrechten. Iets wat ook de CNIL (de Franse privacywaakhond) in een advies eerder al had duidelijk gemaakt. Een magistraat stelde tijdens de hoorzitting overigens het gebruik van gezichtsherkenning voor toegangscontrole gelijk aan het schieten met een kanon op een mug. Of in het Frans: “la Région utilise un marteau piqueur pour frapper une fourmi”.
En verder
De initiatiefnemers van de klacht hebben ook al duidelijk gemaakt dat ze het hierbij niet zullen laten. Ze hopen dat de uitspraak zal worden gevolgd door een reeks andere successen die uiteindelijk leiden tot een totaal verbod op gezichtsherkenning. In dat kader riepen eind december 124 organisaties in een gemeenschappelijke brief op tot een verbod op “elk huidig en toekomstig gebruik van gezichtsherkenning voor beveiligings- en bewakingsdoeleinden”.
Daarnaast trok de La Quadrature in Marseille ook naar de rechtbank voor een zaak tegen zogenaamd ‘slimme’ camerabewakingssystemen, die zich onder andere richten op “abnormale” gedragingen in de openbare ruimte. Een uitspraak hierover wordt nog deze maand verwacht.