Nu steeds meer politiekorpsen in ons land gebruik maken van bodycams om hun interventies te filmen, waarschuwt het Controleorgaan op de Politionele Informatie in een 30 pagina’s tellend advies (pdf) dat er “ernstige vragen zijn bij de werkbaarheid van het wettelijk kader van het gebruik van bodycams op het terrein”. Volgens het Controleorgaan brengt dat zowel juridisch als praktisch meer problemen met zich mee dan de wetgever had geanticipeerd. Ook de rechten van burgers worden niet gerespecteerd.
Zo hebben de bodycams ook een ‘stand-bymodus’ waarbij zonder verwittiging ook al gefilmd wordt, wat onwettelijk en strafbaar is. En dus kan ook elk bewijs dat de politie op die manier wil leveren onrechtmatig zijn. Het Controleorgaan roept alle politiediensten op “deze onwettige praktijk onmiddellijk te stoppen”.
En mag u als burger ook de beelden van de bodycam zien? Sommige politiezones hebben wel een regeling om de politieambtenaar die de bodycam gebruikte toegangsrechten te geven tot de beelden. Het Controleorgaan “ziet niet in waarom die rechten niet zouden gelden voor de burger van wie de beelden zijn opgenomen”, behalve als de opnames om operationele redenen nodig zijn.
Bovendien wordt er met bodycams niet alleen gefilmd, maar ook geluid opgenomen. Dat leidt volgens het Controleorgaan tot een complex samenspel van wetten, zoals die op de bescherming van het communicatiegeheim, en creëert dus rechtsonzekerheid.
Het is ook niet zeker of het heimelijk – ‘niet-zichtbaar’ – gebruik van de bodycams geen inbreuk is op het strafwetboek. Maar tegelijk is de verplichting eerst mondeling te waarschuwen dat er gefilmd wordt vaak onmogelijk te respecteren, omdat veel politie-interventies nu eenmaal onvoorspelbaar zijn.
Het Controleorgaan pleit tot slot ook voor “een zekere mate van uniformiteit”. Daarvoor is een richtlijn van de minister nodig. Want een te ruime invulling van de omstandigheden waarin politiemensen bodycams kunnen gebruiken, houdt gevaren in, zowel voor de relaties met de burgers als voor de politiemensen die overdreven voorzichtig zouden worden. Ook hoe de beelden worden opgeslagen hangt af van het gebruikte camerasysteem, zo blijkt. Het Controleorgaan stelt voor een minimale bewaartermijn te hanteren om de beelden te kunnen controleren. De uiteenlopende bewaartermijnen leiden hoe dan ook tot een ‘ongelijke behandeling’ van de burger die de beelden wil bekijken.
Bron: De Tijd
CON19008: Advies uit eigen beweging naar aanleiding van de bevindingen in het kader van een onderzoek naar het gebruik van bodycams (pdf)