Heerlijk om nog eens iemand van leer te horen trekken tegen de wildgroei aan camerabewaking. Matthias Dobbelaere-Welvaert schreef voor Knack een opiniebijdrage waarin hij zijn licht laat schijnen over de uitbreiding van het cameranetwerk op onze wegen. Aanleiding is de uitspraak van minister van Veiligheid en Binnenlandse Zaken Jan Jambon (N-VA) dat in de toekomst niet 1000, maar wel dik 3000 slimme camera’s ons rijgedrag en verplaatsingen nauwgezet zullen bijhouden.
Matthias Dobbelaere-Welvaert geeft acht hapklare redenen om neen te zeggen tegen ANPR. We geven ze hieronder ingekort weer. Voor de volledige bijdrage kan je terecht op de website van Knack.
‘Kom niet klagen als er binnen twee jaar een camera voor je deur staat, het is voor je eigen veiligheid’
Reden 1: ANPR is een hellend vlak
Een slimme camera is perfect in staat om op basis van gezichtsherkenningstechnologie u uit een menigte te pikken. De camera’s op onze wegen zullen ook veel meer kunnen doen dan uw nummerplaat registreren en kijken of die in een database zit. Zij kunnen ook een foto nemen van het gehele voertuig, inclusief u als bestuurder én diegenen die u vervoert met uw geliefde vierwieler.
En wat als er morgen een totalitaire partij aan de macht komt? Wat als er een Orbán aan de Leie opstaat? Deze slimme camera’s hebben werkelijk alles in zich om een volledig surveillance netwerk te activeren, waardoor geen rebellerende burger nog veilig zal zijn.
Reden 2: Je hebt wél iets te verbergen
Ik word ondertussen helemaal gek van de boutade ‘ik heb niks te verbergen, dus ik heb niks te vrezen’. Het is het grootste onzinargument ooit.
Reden 3: Het is niet proportioneel
Rechten als privacy of vrije meningsuiting zijn niet absoluut. Dat impliceert dat er beperkingen mogelijk zijn, en soms is dat ook gewoon gewenst. Maar elke inbreuk op een recht moet proportioneel zijn, ‘in verhouding’. 3000 slimme camera’s, die dag en nacht de bewegingen van elke burger gaan bijhouden, waarvan de data maar liefst één jaar wordt bewaard. Dat allemaal om ‘geseinde, criminele voertuigen’ op te sporen. Gelooft u dat zelf? Geseinde wagens kunnen nu al, perfect legaal, getrackt worden. Er is werkelijk geen ziel in dit land die er iets op tegen heeft dat een (slimme) camera wakker wordt wanneer een geseinde wagen voorbij zoeft. Dat is echter niet hetzelfde als 3000 camera’s 24/7 laten draaien om elke burger te monitoren.
Reden 4: Het is niet democratisch
Er stond geen zin te lezen in het partijprogramma van de N-VA over ANPR-camera’s bij de federale verkiezingen van 2014. Niks, nada. Dat betekent dat deze ingrepen absoluut niet democratisch gewettigd zijn, en dat de minister hiervoor helemaal geen mandaat gekregen heeft van de burger. Wil u weten wat de burger echt denkt? Organiseer hier een referendum over. Als de meerderheid van de Belgen uw ANPR-gekte voor lief neemt, zwijg ik. Voorlopig toch.
Reden 5: Het is niet betrouwbaar
Hoe betrouwbaar zijn ANPR-camera’s? Ik heb het niet over de techniek zelf – die is best vergevorderd – maar over het werkelijke nut. Of dacht u dat een geslepen terrorist of zware jongen even met zijn eigen nummerplaat, braafjes ingeschreven bij het BIV, criminele feiten gaat plegen? Hoe naïef zijn onze regeringsleiders eigenlijk? Een nummerplaat namaken kost absoluut geen moeite. Het doet me denken aan het verbod op anonieme simkaarten, een verwezenlijking op naam van Alexander De Croo (Open VLD). De enige die er daadwerkelijk door getroffen wordt, zijn brave burgers zoals u en ik.
Reden 6: Het is duur, erg duur
36,5 miljoen euro, voor 1000 camera’s. Voor 3000 camera’s zou dat op een 109,5 miljoen euro komen. Het centrale monitoringsysteem kost daarnaast ook elk jaar 2,5 miljoen euro aan onderhoud. Reken daar ook nog eens 10 miljoen euro bij voor 200 voltijdse personeelsleden. Op Ierland na investeert geen enkel land in de Unie zo weinig in haar weginfrastructuur als België. Budget vrijmaken voor peperdure camera’s kan wel. Faut le faire.
Reden 7: U wordt straks gevolgd door criminelen. Wel, het is te zeggen
De overheid doet beroep voor de exploitatie van het netwerk op een tijdelijke handelsvennootschap, met Proximus en het Lokerse signalisatiebedrijf Trafiroad (oude naam: Group Janssens) als aandeelhouders. De topman van Trafiroad, Glenn Janssens, was jarenlang verwikkeld in een fraude- en corruptiezaak. Hij werd zelf ook aangehouden. In 2011 werd het bedrijf uiteindelijk in verdenking gesteld, maar Janssens kon het op een akkoordje gooien met het Openbare Ministerie: in februari 2015 kon hij de vervolging afkopen met 435.000 euro. Ik hoop dat de ironie ondertussen doorsijpelt. Het ANPR-netwerk dat criminelen moet opsporen, wordt gebouwd door een (ex-)crimineel.
Reden 8: Er is geen opt-out
De ANPR-discussie woedde al een jaar geleden. Daarin werd soms het argument opgeworpen dat onze smartphones ‘nog veel erger zijn, meneer’. Het klopt dat Google met zijn Android-besturingssysteem al onze verplaatsingen netjes categoriseert, maar je kan ook een ander toestel kopen of simpelweg minder ‘Google consumeren’. Er is echter absoluut geen opt-out mogelijk op onze Belgische wegen.
Conclusie
Het is wat tegenwoordig, met die privacy. Aan de ene kant kregen we de GDPR-manie, waarbij de Europese Unie duidelijk privacy op een voetstuk plaatst. Aan de andere kant krijg je in België partijen aan de macht – niet alleen N-VA, maar evengoed Open VLD die mee deze wet onderschreef – die langzaam maar zeker al knabbelend de privacy van de individuele burger wegvreten, tot het moment dat u wakker wordt in een wereld waarin u niks meer kan doen, zeggen of denken zonder dat uw overheid het weet.