Camerabewaking in België
Cijfers
2017
De Privacycommissie telt 47.137 sites in België waar er camera’s hangen. Om het werkelijk aantal camera’s te kennen, mag je dat geval gerust verdubbelen of verviervoudigen. De camerawet verplicht immers enkel de aangifte van een camerasysteem, niet van het aantal camera’s dat bij zo’n systeem hoort.
Volgens onderzoek van de VRT hangen er in Vlaanderen 3.555 camera’s, aangekocht door de lokale politie of de gemeente. Het gaat zowel om de gewone veiligheids- en bewakingscamera’s als de nieuwere ANPR-camera’s. In de telling werden flitscamera’s buiten beschouwing gelaten. Ook de ontelbare camera’s van particulieren zijn niet meegeteld. (Bron: VRT Nieuws, 11/10/2017 – incl. interactieve kaart)
2016
Het aantal aangiftes van camerabewaking is in 2015 met een zesde gestegen ten opzichte van 2014. Dat blijkt uit het jaarverslag van de Privacycommissie. Dat jaar ontving de Privacycommissie 6240 nieuwe aangiftes voor camerabewaking, 886 meer dan het jaar voordien. Ruim een vijfde van die aangiftes heeft betrekking op bewaking en toezicht op de arbeidsplaats (1215).
De Commissie opende vorig jaar ook 6051 “vraag-en-antwoorddossiers”. Daarvan hadden 1671 vragen betrekking op beeldverwerking, waarvan een kwart over het gebruik van bewakingscamera’s. Daarnaast werden 4192 kerndossiers behandeld, bijna 10 procent meer dan in 2014. Dat zijn vragen of klachten waarbij de Privacycommissie een standpunt inneemt. Het ging daarbij om 3561 informatieverzoeken, 357 bemiddelingsverzoeken en 284 controledossiers. De meeste informatievragen handelen over bewakingscamera’s, privacy op de werkvloer, het recht op afbeelding en direct marketing en het internet.
(bron: Belga, 13/6/2016)
2015
In totaal houden 287.386 camera’s in ons land een oogje in het zeil. In 2013 telde ons land al 260.000 bewakingscamera’s. In 2014 werden nog eens 27.386 extra camera’s geregistreerd. Het gaat niet alleen om bewakingscamera’s in gesloten plaatsen (winkels, gebouwen) maar ook in openbare ruimten (straten, lanen). Het gaat zowel om vaste als mobiele bewakingscamera’s die ons doen en laten dagelijks volgen. (bron: Sudpresse, 13/1/2015)
2012
De NMBS gaat van start met het installeren van bewakingscamera’s. 92 Belgische stations worden bewaakt met camera’s. De jaarlijkse onderhoudskosten bedroegen in 2010 1.026.991 euro. De NMBS plant in de volgende jaen het aantal camera’s gevoelig uit te breiden. (bron: minister van Overheidsbedrijven Paul Magnette, 25/3/2012)
2011
Ruim de helft van de Vlaamse gemeenten heeft camera’s hangen, een kwart heeft of krijgt intelligente camera’s, een op de vijf heeft of krijgt nummerplaatlezers. Dat blijkt uit onderzoek van de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten. (bron: Tom De Schepper, VVSG, 4/10/2011)
- 58% hangt in besloten plaatsen tegen diefstallen in openbare gebouwen (25%), in sportlocaties (20%), fietsenstallingen (14%) of jeugdhuizen (10%).
- Er komt steeds meer publiek cameratoezicht op openbare plaatsen, zoals pleinen en in straten (37% van de Vlaamse gemeenten-met-camera’s).
- Alle grote steden (Antwerpen, Hasselt, Leuven) en regionale steden (Mechelen, Turnhout, Kortrijk…) gebruiken camera’s op straten en pleinen of doen dat in de nabije toekomst. Ook 70% van de kustgemeenten, de middelgrote steden (Geel, Lier, Mol, Tongeren…) en de agglomeratiegemeenten (Edegem…) doet dat of zal dat in de nabije toekomst doen. Van de landelijke gemeenten heeft 10% camera’s.
- Een schamele 9% van de Vlaamse gemeenten is radicaal tegen camera’s.
“Sinds de camerawet van 10 juni 2007 tot nu hebben 225 gemeentebesturen een project aangegeven voor een straat of een plein of de gehele binnenstad te voorzien van camerabewaking. Bedrijven deden 1.452 aangiften voor een camera op de werkvloer. Daarnaast waren er ook nog eens 15.113 aangifte voor besloten plaatsen zoals cafés of openbare gebouwen. Vooral dat laatste is fors toegenomen, want in juni 2010 stond de teller nog maar op 8.000.” (bron: Privacycommissie, 26/02/2011)
Eind 2011 geeft 25% van de Vlaamse gemeenten aan dat ze gebruik maakt van ANPR-camera’s of dat ze dat binnenkort zal doen. Het gaat onder meer over Turnhout of Beringen die de nummerplaten laten lezen van iedereen die een gemeente binnenrijdt. Ook in Antwerpen is dit systeem in de maak en de provincie Limburg wil op alle op- en afritten van de snelwegen ANPR-camera’s.
Wetgeving
Een leesbare uitleg van wat wettelijk mag en niet mag, vind je op de websites van de Gegevensbeschermingsautoriteit en van Binnenlandse Zaken (en hier over de Camerawet). Op beide sites vind je zowel praktische info als links naar de wettelijke bepalingen.
De voornaamste wetteksten hebben we ook hieronder verzameld.
- Gecoördineerde camerawet – Wet van 21 maart 2007 tot regeling van de plaatsing en het gebruik van bewakingscamera’s – Gecoördineerde versie op 12/11/09. Gewijzigd bij wet van 30/07/2018 gepubliceerd op 31/08/2018
- Koninklijk besluit betreffende de aangiften van de plaatsing en het gebruik van bewakingscamera’s en betreffende het register van de beeldverwerkingsactiviteiten van bewakingscamera’s (8 mei 2018, bijgewerkt 12-12-2018 )
- Koninklijk besluit van 6/12/2018 tot vaststelling van de plaatsen waar de verwerkingsverantwoordelijke zijn bewakingscamera’s kan richten op de perimeter rechtstreeks rond de plaats, de beelden van de bewakingscamera’s gedurende drie maanden kan bewaren en toegang in real time tot de beelden kan geven aan de politiediensten
- Gecoördineerd KB pictogram – Koninklijk besluit van 10/02/2008 tot vaststelling van de wijze waarop wordt aangegeven dat er camerabewaking plaatsvindt (bijgewerkt tot 03-04-2020)
Politiediensten
Sinds 25 mei 2018 wordt het gebruik van camera’s door de politiediensten niet meer geregeld door de camerawet, maar door de Wet op het politieambt (WPA). Meer uitleg op de website van het Controleorgaan op de Politionele Informatie COC en de website van Binnenlandse Zaken)
Op de werkvloer
De Camerawet is niet van toepassing op bewakingscamera’s op de werkplaats. Wat de privésector betreft hebben de sociale partners de privacywetgeving vertaald naar meer concrete regels via cao nr. 68. Wat de openbare sector betreft blijft de GDPR gelden, al is cao nr. 68 hier wel dikwijls de inspiratiebron.
- CAO nr. 68 (pdf) – 16/06/1998 – Collectieve arbeidsovereenkomst nr. 68 van 16 juni 1998 betreffende de bescherming van de persoonlijke levenssfeer van de werknemers ten opzichte van de camerabewaking op de arbeidsplaats
En verder … de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG of GDPR) van 27 april 2016
ANPR / Nummerplaatherkenning
Begin oktober 2012 beslist Vlaams minister van Openbare Werken Hilde Crevits dat steden en gemeenten via het Agentschap Wegen en Verkeer (AWV) camera’s met nummerplaatherkenning kunnen aankopen. Ze geeft als argument dat de camera’s “onze wegen en dorpskernen verkeersveiliger en leefbaarder maken” (sic). Verschillende Vlaamse steden, gemeenten en politiezones beschikken al over ANPR-camera’s. Maar de camera’s zijn niet altijd compatibel. De Vlaamse regering wil de Vlaamse gemeenten en politiezones de kans bieden om via het AWV camera’s te bestellen die wél compatibel zijn. Door de geïntegreerde aanpak zou de kostprijs ook lager liggen.
05/10/2012 – Vlaams minister Crevits maakt ook 450.000 euro vrij voor een proefproject waarbij de regio Brasschaat, Brecht en Sint-Job-in-’t-Goor zal worden uigerust met een aantal ANPR-camera’s.
Mogelijke volgende projecten zijn een vrachtwagensluis in de Waaslandtunnel, handhaving van het vrachtroutenetwerk in de provincie Antwerpen, de uitbouw van een ANPR-systeem op de Belgisch-Franse grens in de strijd tegen de grenscriminaliteit en de uitbouw van trajectcontrole op het onderliggend wegennet.
Sedertdien is het gebruik van camera’s met nummerplaatherkenning in een stroomversnelling geraakt. In zoverre dat Marc Hellinckx van de Vaste Commissie voor de Lokale Politie in De Standaard (14/01/2014) een wel heel duister toekomstbeeld mag schetsen. Volgens hem staan er over 5 jaar in heel België intelligente camera’s. Die zullen bovendien allemaal met elkaar praten via een netwerk dat zich over heel het land uitstrekt. Daarmee zal van elk voertuig bijna elke kilometer worden gevolgd over het hele land.
Hellinckx: “Het belangrijkste zal zijn dat die camera’s over het hele land aangesloten zijn op hetzelfde netwerk. Wanneer we de verspreide informatie van de zones kunnen linken, wordt het pas echt interessant.”
Het kabinet-Milquet bevestigt dat er wordt gezocht naar manieren om een zo omvattend mogelijk netwerk uit te bouwen.
ANPR – een korte chronologie
- 07/10/2011 – De politiezone Turnhout experimenteert met 27 ANPR-camera’s. Ze signaleren gestolen of geseinde auto’s of nummerplaten en doen ook trajectcontrole. Het systeem heeft 810.000 euro gekost.
Professor Paul De Hert (VUB) waarschuwt voor de “zwarte lijst” met gestolen en geseinde nummerplaten en auto’s. “Hoe kom je erop, hoe geraak je er weer af?” Ander “detail”: de Turnhoutse ANRP-camera’s zijn nog niet gehomologeerd, terwijl ze wel gebruikt worden.
Op dit moment hebben 35 gemeenten een of andere vorm van ANPR-camera’s. - 01/06/2012 – Antwerps provinciegouverneur Cathy Berx pleit voor “veel meer ANPR-camera’s aan de invalswegen”, als remedie tegen woninginbraken.
- 08/01/2013 – Staatssecretaris voor Mobiliteit Melchior Wathelet (CdH) kondigt aan dat hij werkt aan een wetsvoorstel om onverzekerde chauffeurs te betrappen. Deel van het voorstel is dat de politiewagens voorzien worden van ANPR-camera’s (30.000 euro per exemplaar). De agenten zullen ook toegang krijgen tot een database met gegevens van de Dienst Inschrijvingen Voertuigen (DIV) en de verzekeraars.
- 30/04/2013 – Mechelse burgemeester en kamerlid Bart Somers (Open Vld) wil een amendement op de nieuwe (strengere) GAS-wet. Daardoor zullen in Mechelen ook verkeersovertredingen in een autoluwe (“blauwe”) zone met een GAS-boete worden beteugeld. Voorwaarde is dat de overtreding door een ANPR-camera is vastgesteld.
- 14/10/2013 – De Politiezone Deinze-Zulte gaat over tot de aankoop van vaste automatische nummerplaatherkenningsystemen. Kostenplaatje 250.000 euro. De installatie is voorzien in het voorjaar van 2014.
De camera’s komen op volgende locaties: Kruispunt Gaversesteenweg – Karrewegstraat in Petegem; Emiel Clauslaan ter hoogte van de Karrestraat in Astene; Leernsesteenweg rondpunt Sint-Martens-Leerne; N43 Statiestraat in Zulte; Lotenhullestraat Beekkant in Vinkt.
Daarnaast zal de politiezone Deinze-Zulte samenwerken met de politiezone Vlaamse Ardennen voor de afrit Kruishoutem, waar al camera’s aanwezig zijn. - 26/10/2014 – De politieraad van de zone Druivenstreek (Hoeilaart en Overijse) heeft een bedrag van 400.000 euro voor de installatie van een netwerk van camera’s met nummerplaatherkenning goedgekeurd. Het gaat over 18 camera’s op 9 plaatsen. Het cameranetwerk zal operationeel zijn tegen midden 2014.
- 31/10/2013 – De politie regio Turnhout installeert vanaf december vijftien nieuwe nummerplaatlezers op haar grondgebied. Daarmee wordt het aantal camerasites uitgebreid tot 55.
- 29/11/2013 – Politiezone Kruibeke-Temse neemt een politievoertuig met ANPR-systeem in gebruik.
- 10/12/2013 – West-Vlaamse gouverneur Carl Decaluwé wil dat er op termijn in heel West-Vlaanderen meer dan tweehonderd camera’s met nummerplaatherkenning langs de weg staan. Momenteel staan er 22 ANPR-camera’s en binnenkort worden er 10 extra geïnstalleerd. Volgens Decaluwé moeten dat er over een paar jaar in heel de provincie 103 zijn. In een volgende fase komen daar nog eens 113 extra camera’s bij. In eerste instantie moeten de camera’s het verkeer langs de autowegen en de op- en afritten van de autostrades in de gaten houden. Ook langs grens zelf en langs de belangrijke verbindingsassen wil Decaluwé het cameraschild uitbreiden.
- 16/01/2014 – Zes ANPR-camera‘s volgen binnenkort het verkeer in Rumst. De camera’s moeten het doorgaand vrachtverkeer uit de dorpskernen van Rumst en Terhagen weren. De camera’s komen aan de rotonde Moës in de Steenberghoekstraat, aan de Bussestraat bij de oprit van de E19, op het traject tussen de Nieuwstraat in Terhagen en de Kapelstraat, bij de gemeentegrens met Boom. Voor die investering trok het gemeentebestuur maar liefst 237.000 euro uit.
Rumst is de eerste gemeente in de Rupelstreek die ANPR-camera’s plaatst. Later deze legislatuur, wellicht in 2017 of 2018, zullen ook in de deelgemeente Reet ANPR-camera’s geplaatst worden.
In de meerjarenplanning tot 2019 is er een totaal budget van 400.000 euro ingeschreven voor de aankoop van ANPR-camera’s. - 17/01/2014 – Minister van Binnenlandse Zaken Joëlle Milquet (CDH) kent voor de tweede keer een bijdrage van 52.500 euro toe aan vijftien politiezones aan de Belgisch-Franse en Belgische-Nederlandse grens. Het geld dient voor de aankoop van camera’s die nummerplaten herkennen.
- 05/02/2014 – Politiezone Westkust koopt een tweede anonieme wagen met automatische nummerplaatherkenning (ANPR). Kostprijs 80.000 euro.
- 08/02/2014 – Aan de in- en uitgangen van de Waaslandtunnel komen ANPR-camera‘s.
- 23/02/2014 – De politiezone Lanaken-Maasmechelen gaat alle grensovergangen met Nederland bewaken met ANPR-camera’s. Hiervoor zijn zeven stuks besteld die tegen de zomer van 2014 ingezet worden. Ook gouverneur Reynders heeft vier camera’s besteld. Die komen op de E314 in Halen. Het Agentschap Wegen en Verkeer heeft geld vrijgemaakt voor twee camera’s: op de E314 in Boorsem (Maasmechelen) en op de provinciegrens met Luik in Boirs, nabij Tongeren.
- 28/02/2014 – Politiezone Haaltert/Denderleeuw koopt een anonieme politiewagen met ANPR-camera aan.
- 28/02/2014 – Gouverneur Decaluwé deelt mee dat dat er werk gemaakt wordt van de uitbreiding van het cameraschild over de hele provincie West-Vlaanderen. Momenteel telt het schild 23 camera’s. Daar komen in de loop van 2014 elf camera’s bij.
De gouverneur kondigt ook andere maatregelen aan, zoals het op elkaar afstellen van zwarte lijsten met verdachte nummerplaten.