Goed nieuws kwam er uit Grimbergen, waar een bezorgde burger gelijk kreeg van de Vlaamse Toezichtcommissie (VTC) na een klacht tegen de ANPR-camera’s die de gemeente recent had geïnstalleerd. De gemeente moet nu verschillende camera’s die gebruikt worden voor trajectcontroles weghalen. De beslissing volgt op de klacht van een burger die zich vragen stelde over het doel van die camera’s en de privacyaspecten. De VTC onderzocht de klacht en oordeelde dat de gemeente te weinig rekening heeft gehouden met andere privacybeschermende maatregelen zoals snelheidsremmende inrichtingen of wegversmallingen.
“Toevallige wandelaars werden ook gefilmd, zonder dat ze geblurd werden. De trajectcontrole is hier te snel beargumenteerd als het meest efficiënte middel voor verkeersveiligheid. We hebben ze gevraagd om het gebruik van camera’s te verminderen, maar dat wil de gemeente niet omdat ze dan het rendement van die investering verliezen, terwijl ze ook beweren dat het niet over inkomsten gaat.”
“Die camera’s overal voelen beangstigend aan.”
In verschillende media mocht de burger die klacht indiende tegen de ANPR-trajectcontroles de reden daarvoor uit de doeken doen. “Dit is een princiepskwestie, onze privacy wordt geschonden”, zegt hij.
“Ik stelde vragen aan de gemeente over de camera’s, opslag van beelden en mijn privacy, maar kreeg geen antwoord. Ik word ongevraagd gefilmd. Daarom ben ik naar de VTC gestapt. Voor alle begrip: ik heb geen rijbewijs en geen auto. Ik ga dus niet beboet worden, maar ik diende de klacht in uit principe. Ik ben ook niet alleen, er zijn meerdere klachten en veel burgers stellen zich vragen bij het gebruik van die camera’s.”
(…)
“Grimbergen filmt gewoon zoals het uitkomt op 22 locaties. Wat gebeurt er met die beelden buiten beboeten? Dat weten we niet. Die camera’s overal voelen beangstigend aan. Ze kunnen in feite alles registreren.”
(…)
“”Er is in Grimbergen geen duidelijke DPO, zeg maar iemand die toeziet op het gebruik van de beelden die door de ANPR-camera’s zijn vastgelegd.”
(…)
“Het is alsof de gemeente tegelijk wetgever, politie én belastinginner speelt. Ze zetten hier camera’s die vooral geld moeten opbrengen. Er waren snelheidsremmers in de Spaande Lindebaan, maar die drempels zijn weggehaald om er dan trajectcontroles te plaatsen. Hier is ook geen draagvlak voor bij de bevolking, getuige het massale protest tegen het mobiliteitsplan van het actiecomité ‘Stop Mobiliteitsplan’. Die petitie kreeg 3.000 handtekeningen.”
Gemeente volhardt in de boosheid
De gemeente probeerde het verbod via een spoedprocedure bij de Raad van State ongedaan te maken, maar die poging werd afgewezen. Grimbergen blijft wel proberen via een nieuwe juridische procedure om haar gelijk te halen. In afwachting van die uitspraak legt de gemeente het verbod op het gebruik van de trajectcontroles in de praktijk overigens gewoon naast zich neer. “Na advies met onze raadsman”, aldus de bevoegde schepen.
Geen idee welke argumenten die raadsman precies gebruikt heeft. Maar zou die brave man echt gezegd hebben dat je de wet mag overtreden (in dit geval de privacywetgeving) en gewoon verder doen alsof er geen vuiltje aan de lucht is? Het zou een mooi voorbeeld zijn dat de gemeente Grimbergen hiermee geeft. Vergelijkbaar met de burger die zegt: ik heb een bouwovertreding begaan, maar metsel toch gewoon verder.
Privacywaakhond had al gewaarschuwd
De beslissing van de VTC komt overigens niet zomaar uit de lucht vallen. Eind vorig jaar waarschuwde de privacywaakhond lokale gemeentebesturen al eens dat hij strenger zou oordelen over nieuwe trajectcontroles. “Het gebruik ervan wordt getrivialiseerd, als heel normaal beschouwd. Toch brengen zulke systemen, die dag en nacht registreren wie waar passeert, belangrijke risico’s mee voor de rechten en vrijheden van burgers”, zei voorzitter Hans Groux toen.
Ook Vlaams minister van Mobiliteit Annick De Ridder (N-VA) is geen grote fan van de wildgroei van trajectcontroles. Ze bestelde onlangs nog een studie die moet uitwijzen of het klopt dat sommige gemeentebesturen de financiële opbrengst ervan laten primeren op de verkeersveiligheid.
“Burgers kunnen stappen ondernemen tegen ANPR-camera’s”
In De Zevende Dag op VRT1 gaf VTC-voorzitter Hans Graux bezorgde burgers alvast wat extra moed. Als burgers in Vlaanderen vinden dat ANPR-camera’s in hun gemeente worden ingezet op een manier die niet volgens de regels van de kunst is, dan kunnen ze daar stappen tegen ondernemen.
In Steenokkerzeel nam een burger die boodschap meteen ter harte. Daar kregen verschillende bestuurders immers een boete wegens sluipverkeer, terwijl ze de straat nooit waren gepasseerd. Bleek dat de ANPR-camera op basis van een wazige foto een willekeurig voertuig met min of meer gelijkende nummerplaat had beboet. ANPR-camera’s die met de natte vinger werken, hoeveel zou dat eigenlijk kosten?
“Overbelast” en “instabiel”
De grote databank van politiecamera’s, aangekondigd na de terreuraanslagen in ons land, is “overbelast” en “instabiel” en zal dat ook nog wel een tijdje blijven. Dat bleek uit het antwoord van minister van Binnenlandse Zaken Bernard Quintin (MR) op een vraag van Groen-Kamerlid Matti Vandemaele.
De bewuste databank – die door de federale politie wordt beheerd – moet in principe alle data verzamelen die de duizenden ANPR-camera’s langs onze wegen verzamelen. Maar het systeem is de voorbije jaren overbelast en instabiel geworden. De databank ligt vaak uit, waardoor agenten de data niet altijd kunnen gebruiken bij hun onderzoeken, bijvoorbeeld wanneer ze meer informatie zoeken over een gebruikt voertuig. Soms stromen gegevens vanuit de camera’s ook niet meer door naar de databank, waardoor mogelijk informatie verloren gaat. Bovendien wachten heel wat lokale politiezones al jaren op een aansluiting op de centrale databank. Idem voor de Brusselse politiezones, maar die zouden volgens minister Quintin “absolute voorrang” krijgen omwille van de strijd tegen het drugsgerelateerd geweld in de hoofdstad.
Wildgroei van lokale databanken
Neveneffect van de problemen met de databank is dat verschillende lokale korpsen dan maar zelf databanken oprichten, zodat ze de ANPR-camera’s die er hangen toch kunnen gebruiken. De politiezone Antwerpen – het grootste korps van het land – zou volgens Groen haar databankinfrastructuur voor ANPR-camera’s ook nog eens commercialiseren. “Ze verkopen hun systeem aan andere lokale zones, voor een forse som geld.” Wat volgens Vandemaele “profiteren is van de tekortkomingen van het nationale systeem”.0
[UPDATE 22/05/2025]
Aanpassing op basis van reactie: naam burger werd vervangen door “burger”.
‘Er is in Grimbergen geen duidelijke DPO’ – Klopt niet en heb ik ook nooit gezegd, net zoals sommige andere uitlatingen in de pers, daarna heb ik alles geweigerd omdat men zowel fout interpreteerde/schreef en er een ‘1 kleine burger tegen het grote systeem’ van wou maken. Ik informeerde me telefonisch bij de gemeente, ging teruggebeld worden, niet gebeurd. Emails werden niet beantwoord van mensen er over. Vragen op de facebook van de gemeente in die periode in 2024, nog terug te vinden openbaar overigens, kregen geen antwoord of ‘U moet maar een aanvraag tot openbaarheid van bestuur doen’. Ik belde de VTC hoe ik dan aan die info kon raken en zij zeiden dat de DPO normaal alles kan geven en die gewoon op de website zou staan onder ‘privacy’ etc., maar toen ze aan de telefoon zelf de website gemeente Grimbergen bezochten bleek noch een DPO noch zij als VTC vermeld, op zich al een inbreuk, dus als de DPO onbekend was en niemand wou antwoorden, was enige manier om een effectieve klacht in te dienen daarover. Dat dateert van begin 2024 overigens, en het verbod ook, geen idee waarom de pers er nu pas zo op sprong, en al helemaal niet wie onze gegevens als melders aan de pers gaf – Normaal vertrouwelijk tussen VTC en gemeenteraadsleden. Ook een andere inwoonster werd gebeld die iets meldde…
Wat de kranten ervan maken (en de manier waarop ze aan jouw gegevens geraakt zijn) is één ding. Ik heb het vooral gelezen als goed nieuws op verschillende vlakken. Eén, dat er eindelijk een privacywaakhond is (in dit geval het VTC) die de handschoen wil opnemen om de wildgroei aan camera’s een halt toe te roepen. Twee, dat diezelfde VTC erop wijst dat camerabewaking een inbreuk op de privacy is en dus niet zomaar kan toegepast worden. Drie, dat er eerst naar andere oplossingen moet gegrepen worden, voordat er camera’s geplaatst worden. En vier, dat er naar de terechte klachten van burgers wordt geluisterd én dat er daarna ook effectief wordt opgetreden. Vooral dat laatste is verheugend omdat het nieuw is. Er is dus weer een sprankeltje hoop voor wie bedenkingen heeft bij al die camera’s die te pas en vooral te onpas worden opgehangen.
Gezien de gemeente blijkbaar zonder dat iemand iets doet hogerop zowel de VTC als de uitspraak van de raad van state m.b.t. weigering tot schorsing kan negeren en blijft verder beboeten en de ANPR cameras laat staan, is het totaal onduidelijk. Niemand die zelfs begrijpt dat een gemeente de raad van state en VTC op een gemeenteraad kan wegwuiven met ‘Niet goed onderbouwd’ en stemmen om te negeren (Wat vorige maand gebeurde en live kan herbekeken worden). De provinciegouverneur is onbevoegd over deze materie blijkbaar, minister beweegt niet. Leuk precedent.